Zondag 10 november 1918: het einde van de eerste wereldoorlog in Brussel

Zentral-Soldaten-Rat Brüssel

De oorlogsmoeheid was bij alle legers voelbaar. Bovendien zorgde de oktoberrevolutie van 1917 voor ongerustheid bij de oorlogsvoerende legerleidingen.

In oktober 1918 begon het 6e Duitse leger zich terug te trekken uit Noord-Frankrijk. Ludendorf pleit voor snelle vredesbesprekingen. Hij brengt een aantal procureurs, burgemeesters, gouverneurs en financiers samen: zij denken eraan om een burgerwacht te installeren. Op 21 oktober dromen een aantal verontruste burgemeesters luidop van de dictatuur. De dictatuur zou de wettelijke autoriteit “tijdelijk” (?) vervangen.

De reden hiervoor was o.m. dat Luik en Brussel vol zaten met deserteurs die naar Duitsland reisden en soldaten die terugkwamen uit vakantie of bij reservetroepen hoorden. Er was een niet onrealistische angst dat de enen de anderen zouden besmetten met revolutionaire ideeën en vredesgedachten. Ondertussen bereidde het militaire opperbevel een politiek van verschroeide aarde voor en wilde het de kolenmijnen vernietigen en de landbouw saboteren.

In Duitsland organiseerden rebellerende soldaten Soldaten-Raten. Op 8 november werd de republiek uitgeroepen. Het Duitse garnizoen in Brussel vangt hierover geruchten op door dat er verschillende Duitse linkse intellectuele soldaten zijn actief in het Duitse perscentrum

Op 9 november treedt de keizer af ten voordele van de socialist Ebert. De keizer vlucht naar Nederland en in Keulen wordt er een Soldatenrat geïnstalleerd. Duitse officieren denken eraan om een eigen soldatenraad te organiseren met soldaten die ze zelf kiezen. Maar ze zijn te laat. Op de avond van 9 november vergaderen Duitse en Belgische soldaten in afwachting van een wapenstilstand. Aan het Noordstation (vandaag Rogierplein) komen Duitse soldaten bijeen, ze nemen de macht over dan luitenant-generaal Hurt en hijsen de rode vlag. Tijdens de schermutselingen tussen de soldatenraad en de officieren vallen er burgerdoden. Er vinden verbroederingen plaats tussen revolutionaire Duitse soldaten en de Brusselse bevolking. De lokale besturen krijgen een deel van hun bevoegdheden terug. Het is duidelijk: Brussel wordt niet bevrijd door de geallieerde troepen, maar door Duitse soldaten in opstand. Op straat trekken soldaten trekken de epauletten van de officieren af. Scholen en zalen worden gevorderd voor vergaderingen.

Zondag 10 november 1918: de beslissende dag

In Brussel is er een soldatenraad. Aan het Noordstation zijn er schermutselingen tussen de soldatenraad en officieren, waarbij er burgerslachtoffers vallen. De 28-jarigd Duitse arts en linkse socialist Hugo Freund komt aan in Brussel. Hij gaat naar het huis van de spoorwegarbeiders, waar hij de menigte toespreekt. Rond 9 uur roept hij vakbondsmensen en politiek bewuste arbeiders op om zich bij hem aan te sluiten. Met veertien personen vormt hij een soldatenraad. Om 11 uur sluit een groep mannen o.l.v. van een zekere Pfeil zich bij hen aan: zij noemen zichzelf de Soldatenrat. Een betoging van meer dan 5.000 soldaten trekt met rode vlaggen door de stad. Het gaat ongetwijfeld over de groep die zich de dag voordien heeft gevormd. Om 14 uur keuren ze een programma goed. 

De rode vlag wappert op de Kommandantur, Belgische, Franse en Britse nationale hymnes weerklinken in de stad.

Op 11 november wordt de wapenstilstand ondertekend in Compiègne. Op 13 november verlaten de Duitste troepen Brussel. Twee dagen later volgt het vertrek van de Soldatenraad. Dienstdoend burgemeester Lemonnier roept de bevrijding van Brussel uit op 17 november.  Burgemeester Adolphe Max wordt onthaald als een held en op 22 november doen de koning en het Belgisch leger intrede in Brussel.

 

Le récit d’un témoin oculaire.

BRUXELLES, 15 novembre 1918.

Voici le récit exact des évènements qui se sont déroulés à Bruxelles depuis le dimanche 10 novembre. Une partie de la garnison se mutina ce matin-là, arrêtant les officiers, arrachant leurs insignes. Le drapeau rouge fut arboré à la façade des locaux officiels.
Il était manifeste que l’autorité allemande avait perdu toute action sur les soldats et les civils boches. Les habitants de la capitale qui, depuis trois semaines, attendaient fébrilement leur libération, commencèrent à pavoiser.

Les révolutionnaires allemands parcoururent la ville, précédés de drapeaux rouges, chantant la Marseillaiseet l’Internationale.

Une longue colonne de troupes stationnait à l’Avenue Louise quand un certain nombre de soldats, cédant aux exhortations de leurs camarades mutinés, firent entendre des protestations de plus en plus véhémentes.
Le prince RUPPRECHT de BAVIÈRE, qui logeait à l’ancien hôtel de M. ERRERA, au coin de l’Avenue Louise, sortit pour haranguer ces hommes. Mais à peine eût-il paru qu’il fut accueilli par des huées. Le prince fit vainement appel à ses soldats bavarois, leur prêchant l’obéissance et le calme. Une mitrailleuse, installée sous le porche de l’hôtel, tira alors quelques coups à blanc dans la direction de la troupe.

Aussitôt un groupe de soldats se précipita sur les factionnaires placés à la porte de l’hôtel. Le prince RUPPRECHT et le prince LUITPOLD, n’écoutant que leur courage, se réfugièrent en toute hâte chez le ministre d’Espagne. De là, le prince LUITPOLD se décida à rejoindre son régiment, tandis que RUPPRECHT gagnait la Hollande mardi soir après avoir lancé une proclamation dans laquelle il déclarait ne pas reconnaître la république proclamée en Bavière et attendre la décision du peuple.

Entre-temps, les évènements s’étaient précipités à Bruxelles. Un train amena 200 délégués des Soviets de Berlin et Hambourg, qui se répandirent en ville. Certains d’entre eux conférèrent avec les protagonistes du mouvement qui avait éclaté à Bruxelles, tel un nommé ERIKSTEIN, inconnu jusqu’alors et qu’on vit apparaître à la tête des soldats mutinés, monocle à l’œil et la tête enveloppée d’un pansement.

L’autorité allemande, qui avait télégraphié à Berlin pour demander des instructions, recevait l’ordre de coopérer à l’administration révolutionnaire.

Von der LANCKEN, chef du département politique, le Dr FREUND, premier président ; HANIEL, président du gouvernement wallon ; HURT, gouverneur de Bruxelles, et SCHEIDEN se mirent à la disposition du comité des soldats et ouvriers.
Ceux-ci tinrent une réunion dans les locaux du Sénat. La foule, massée devant le palais de la Nation, ouvrit de force les portes du Parc, fermées depuis quatre ans. Ces manifestations durèrent pendant toute la journée de dimanche. Le cortège qui s’était formé continua de parcourir la ville, obligeant les officiers allemands à retirer leurs insignes.

Lundi, l’agitation reprit, grandissante. Des bagarres éclatèrent entre soldats loyalistes et révolutionnaires. Des mitrailleuses entrèrent en action devant la Bourse.

Près de la Gare du Nord et du boulevard Botanique, les Allemands saisirent ce prétexte pour tirer sur les civils. Quatre de ceux-ci furent tués, un grand nombre blessés. En outre, un domestique de M. BOËL, place Rogier, fut poignardé.

Les soldats mutinés se rendirent alors à la Banque Allard et exigèrent le paiement immédiat d’un million. Une transaction intervint et les mutins se retirèrent en emportant 100.000 francs.
Dans une autre banque, ils enlevèrent une somme de 50.000 francs. Plusieurs maisons furent, en outre, pillées.

Le Comité des soldats, réuni en conseil de guerre, condamna à mort l’artilleur Karl KRASOWKS, coupable de meurtre et de vol à l’hôtel Régent de la place Rogier. La sentence fut exécutée sur l’heure, en présence des membres du Comité.
Sur les ordres du même Comité, tous les déserteurs détenus à la prison de Saint-Gilles et ailleurs furent remis en liberté. Les détenus politiques belges de Vilvorde en profitèrent pour s’évader sur l’initiative du sénateur COLLEAUX, dont il convient de louer l’attitude courageuse.

A la suite de ces évènements, les Bruxellois comprirent qu’ils devaient s’abstenir de participer, de quelque manière que ce soit, aux manifestations en cours. Par des proclamations, les bourgmestres de l’agglomération les engagèrent au calme, disant :
“Chers concitoyens, dans quelques jours nous serons délivrés de l’occupation ennemie. Au milieu des épreuves douloureuses que vous avez supportées avec tant de courage pendant plus de quatre années, il importe à votre honneur que vous montriez les mêmes vertus au moment de l’affranchissement. Conservez votre calme et votre dignité. Évitez toute provocation. Attendez pour manifester publiquement votre joie que le drapeau national soit arboré à l’hôtel de ville”.

En outre, M. LEMONNIER, ff. de bourgmestre de Bruxelles, prenait un arrêté interdisant tout rassemblement, tout cortège, toute circulation de bandes sur le territoire de la ville, et la députation permanente du Brabant interdisait le débit et la consommation de l’alcool et des liqueurs spiritueuses. 

D’autre part, le parti ouvrier adressa une proclamation au peuple belge, disant notamment :
“Le peuple belge réintégré dans ses libertés revendiquera avant tout de l’Allemagne nouvelle la réparation totale des méfaits de l’Allemagne d’hier”.

Cette proclamation engageait les travailleurs à veiller au maintien de l’ordre public : “Que les travailleurs soient prêts pour qu’au retour des soldats qui ont si héroïquement coopéré à la libération de notre sol et à l’affranchissement du vieux monde, la Belgique marque elle aussi une ère de justice et de solidarité sociale”.

Elle demandait le suffrage universel, “la poursuite des traîtres et des accapareurs et la taxation des bénéfices de guerre, mais la réalisation de cette œuvre de rénovation exige avant tout que le calme règne. Nous vous convions donc à assister avec sang-froid et dignité à la retraite des troupes ennemies. Pas de fausse manœuvre. Pas de manifestations intempestives”.

Ces interventions eurent un effet salutaire. La population laissa les Allemands régler leurs affaires entre eux.

Les drapeaux furent retirés en attendant l’avis des autorités, pour n’être arborés que dans la joie de la délivrance complète.

Le Comité des soldats fit remettre en liberté les prisonniers anglais, demanda à Berlin le châtiment des exécuteurs de Miss CAVELL, lança un appel disant que la propriété privée belge se trouvait sous sa protection et qu’il sévirait impitoyablement contre tous les actes de pillage.

* * *

Sous la direction de M. PLAS, on s’est occupé de remettre de l’ordre au Palais Royal. Les mutilés ont été installés dans les chambres de l’aile gauche du Palais.

Près d’Assche, les soldats allemands ont fait sauter la poudrière. De nombreuses victimes ont été faites parmi les soldats et malheureusement aussi dans la population.

Au champ d’aviation de Berchem, les aviateurs allemands ont déguerpi, y laissant une cinquantaine d’avions de combat qu’ils abandonnèrent à regret, après avoir exécuté de nombreux vols au-dessus de la région.

* * *

La journée de mercredi fut calme à Bruxelles. Les pièces de la défense ont été déchargées ; des soldats ont jeté des caisses entières de cartouches, de fusées et de grenades dans le bassin Vergote. Des mitrailleuses étaient toujours installées à la Bourse.

En ville, les anciens prisonniers belges et anglais libérés circulent, acclamés par la foule. Les Anglais ont été hospitalisés dans les locaux de l’Université libre, où un organisme de secours a été immédiatement installé.

Le prince impérial EITEL est logé à Louvain, dans l’hôtel de feu le baron DESCAMPS, sous la garde de 25 soldats et de mitrailleuses braquées sur le couvent voisin des jésuites. Les officiers allemands circulent en ville, coiffés d’une casquette avec une bande rouge.

Pour éviter de nouveaux incidents, les troupes en retraite ne passeront plus par Bruxelles, quelles contourneront par le Nord ou par le Sud.

On dit ici qu’un amiral allemand a été fusillé à Anvers par les soldats révoltés.

Le bourgmestre BRAUN est parti le 14 novembre, en auto, pour Gand.

Le bourgmestre MAX, dont on vend le portrait dans les rues, était attendu à Bruxelles le même soir, ainsi que d’autres déportés. Une réception grandiose leur a été préparée.

Mais, par-dessus tout, les Bruxellois attendent avec une impatience folle, l’arrivée du Roi et de ses troupes.

(Texte intégral extrait du journal “Le Courrier de l’Armée” paru le 19 novembre 1918.)

Bronnen: 
http://hachhachhh.blogspot.com/2015/05/le-zentral-soldatenrat-ou-le-conseil-de.html 
http://history.2014-18brussels.be/nl/rode-dagen-in-brussel 
Roel Jacobs in “La Dernière Heure”, 10 november 2011
“Gabrielle Petit. Dood en leven van een Belgische spionne tijdens de Eerste Wereldoorlog”, Sophie De Schaepdrijver, Horizon, 2018, ISBN 9789492159922  

Voedselbedeling in Brussel tijdens de Eerste Wereldoorlog

1. Honger in bezet België

Iedereen weet het intussen wel: op 4 augustus 1914, viel het Duitse leger België binnen. De veroveringstocht verliep aanvankelijk vlot. Al op 14 augustus 1914 vaardigde de regering onder leiding van de katholieke minister Charles de Brocqueville een Koninklijk Besluit uit dat de lokale besturen verantwoordelijk stelde voor de bevoorrading van de bevolking. De gemeentebesturen moesten het aanwezige voedsel opeisen of hun eigen budget aanspreken om extra voedsel aan te kopen. De meeste gemeenten waren echter niet opgewassen tegen die taak. Er was ook gewoon te weinig voedsel. De voedselschaarste vormde sinds het begin van de bezetting het grootste probleem. Als bezet gebied werd ons land getroffen door de Britse economische blokkade tegen Duitsland. De invoer van levensmiddelen stopte en de binnenlandse productie was lang niet voldoende om het dichtbevolkte land te voeden. De opeisingen van de Duitsers deden de voorraden zienderogen slinken.

 

Lingerieafdeling Zomerpaleis Brussel (foto: Amsab)

Het belangrijkste hulpcomité was het Brusselse Centraal Hulp- en Voedselcomité, dat eind augustus 1914 werd opgericht. De industrieel Ernest Solvay en Brusselse burgemeester Adolphe Max vroegen financiële steun aan de twee grootste bankinstellingen van de hoofdstad, de Société Genérale en de Nationale Bank, die hun medewerking toezegden. De plaatselijke comités, die moeilijk het hoofd boven water konden houden, vroegen op hun beurt hulp aan het Brusselse comité. Maar al vlug bleek dat er een nationale structuur nodig was. Op 29 oktober 1914 werd het Nationaal Hulp- en Voedingscomité (NHVC) opgericht met vertegenwoordigers van elke provincie. Het groeide uit tot de motor achter de hulpverlening in België. De dagelijkse leiding was in handen van Emile Francqui, topman van de Societé Genérale en een zeer  ondernemend bankier. Het bestond uit twee grote afdelingen, een eerste voor voedselbevoorrading en -verdeling en een tweede voor hulpverlening aan vluchtelingen, daklozen, werklozen en oorlogswezen. Het comité telde ongeveer 125.000 medewerkers.
Voor de aanvoer van de voorraden en voor het afdwingen van Duitse garanties dat het voedsel niet zou aangeslagen worden door de Duitse bezetter, was een neutrale partner noodzakelijk. Markies de Villalobar en Brand Whitlock, beiden ambassadeurs, namen die taak op namens Spanje en de Verenigde Staten. In 1915 sloot Nederland zich daarbij aan. De voedselvoorraden zelf werden in het buitenland verzameld door de Commission for Relief in Belgium (CRB). Die organiseerde de aankoop van levensmiddelen in de VS en het transport naar Europa. Het Nationaal Hulp- en Voedingscomité regelde, via een uitgebreid netwerk van provinciale en lokale comités, de distributie in België zelf. De Britse regering weigerde aanvankelijk voorraden aan België te leveren. Herbert Hoover, de voorzitter van het CRB (en latere Amerikaanse president), overhaalde echter de neutrale overheden om de invoer van levensmiddelen te verzekeren en de totale uithongering van de bevolking te verhinderen.

2. Harde tijden

In het najaar van 1914 liep de economische bedrijvigheid van het land met bijna 40 procent terug en zakte rond 1915 naar het nulpunt. Het Nationaal Hulp- en Voedingscomité probeerde aan de ergste noden tegemoet te komen. Het organiseerde niet alleen de voedselbedeling, maar gaf ook financiële bijstand, kledij en brandstof en ondersteunde talrijke  liefdadigheidsinitiatieven. Die hulp zorgde ervoor dat een aantal mensen niet noodgedwongen in Duitsland moest gaan werken.

Soepbedeling (foto: Amsab)

Niet alleen werklozen en de behoeftigen hadden het moeilijk, ook de koopkracht van diegenen die nog een inkomen hadden, ging voelbaar achteruit. De Duitse opeisingen, de woekerprijzen op de zwarte markt en het hamsteren van levensmiddelen leidden tot aanzienlijke prijsstijgingen. Steeds meer mensen moesten een beroep doen op openbare steun. In sommige gemeenten leefde meer dan 70 procent van de bevolking van de dagelijkse soepbedeling. Niet alleen armen, zieken en bejaarden, maar ook werkende arbeiders vroegen om ondersteuning. Beroepsgroepen zoals winkeliers (lege stocks), ambachtslui (gebrek aan grondstoffen) en kleine spaarders (getroffen door de inflatie) die nog nooit van steun afhankelijk waren geweest, stonden aan te schuiven in de rij. Ongeveer 40 procent van de Belgische bevolking maakte in 1917 gebruik van de soepbedeling. Die werden georganiseerd in 74 procent van de Belgische gemeenten, met als zwaartepunt de steden en de industrieregio’s.
‘Hulp was klassegebonden. Aan de ene kant waren er de kale soepkantines voor de armen.
Aan de andere kant de restaurants économiques voor de burgerij.’ (uit: Giselle NATH, Brood willen we hebben! Honger, sociale politiek en protest tijdens de Eerste Wereldoorlog in België, p. 97) 

Restaurant économique (foto: Amsab)

Goederen werden vanuit Rotterdam verscheept, kwamen toe in de grote hangar van de Compagnie des Installations Maritimes in Brussel en vervolgens verder verdeeld naar magazijnen, die elk hun eigen boekhouding en een strenge reglementering qua stockage en inventarisatie hadden. De grote hal van het postbedrijf Messageries Van Gend aan de Henegouwse Steenweg in Brussel was het centrale soeppunt. Om 25.000 liter soep per dag te produceren werkten ze vanaf twee uur ’s nachts in twee shiften. De verschillende verantwoordelijken zorgden voor de aankoop van vlees en groenten, aardappelen, ajuin, brood en andere levensmiddelen.
De Administration des Hospices et Secours de la ville de Bruxelles organiseerde de verdeling van brandstoffen. 17.000 huishoudens kregen elk 40 kilo kolen per week, en dat zowel voor het bereiden van voeding als voor de verwarming (‘0,50 cent voor 40 kilo, gratis was de uitzondering’). De kolen werden vervoerd via het kanaal van Charleroi en verder verdeeld over vier depots in Brussel: de oude gevangenis van de Minimenstraat, de Pachécolaan, het meisjesweeshuis (Quartier Nord-Est) en het slachthuis (Anderlecht).

In augustus 1914 startte de Union patriotique des femmes belges al een linnendienst op. Het waren vooral vrouwen die de kledij naaiden, breiden en haakten. Vanaf 1 november 1914 was er een kledingmagazijn in het Zomerpaleis in Brussel. Daar werden zowel tweedehands- als nieuw gemaakte kleren gesorteerd en verdeeld. Voor het herstellen van de kledij werd een beroep gedaan op werklozen uit de textielsector. Vanuit deze centrale depot gebeurde de verdeling verder over de provincies.

 

Bron: Rita Calcoen (collectiemedewerker, Amsab-ISG) en Rik De Coninck (archivaris Amsab-ISG)

La Grande Brasserie de Koekelberg

Op 13 februari 2021 werd The Brewery ingehuldigd: 107 spiksplinternieuwe appartementen, geconcipieerd rond duurzaamheid en gemeenschapsvorming voor de bewoners. Het project bevindt zich aan de Vrijheidslaan te Koekelberg, op de plek waar de de KUB stond. The Brewery verwijst naar La Grande Brasserie de Koekelberg die er stond van het einde van de 19de eeuw tot de jaren ’70 van vorige eeuw, gekend voor zijn pils, Bock en Munich.

Het was de tijd toen architect Besme de koninklijke wijk rond de plateau van Koekelberg bedacht. In 1880 werd op het stuk grond dat nu begrensd wordt door Elisabethparkstraat, Dapperenstraat, Félix Vande Sandestraat en de Vrijheidslaan een taxibedrijf geïnstalleerd. Vier jaar later werden er stallen en een pakhuis opgetrokken. Op 27 mei 1886 werd er de ‘Duitse bierbrouwerij Koekelberg’ gesticht. Het eerste bier werd er gebrouwen op 15 januari 1887. De 17de mei van dat jaar worden drie bieren aan het publiek voorgesteld: een Münich, het huisbier Petite Bavière en de Bock van Koekelberg. Dat laatste werd verkocht Hotel Continental op het Brouckèreplein te Brussel.

Op 12 december 1887 veranderde de brouwerij van naam: Grande Brasserie de Koekelberg-lez-Bruxelles was geboren.

De brouwerij won gouden medailles op de wereldtentoonstellingen van Brussel (1888) en Parijs (1889). Vanaf 1892 werden de aandelen verhandeld op de Brusselse beurs. In 1895 wordt een eredoctoraat ontvangen in Amsterdam, nadien ook in Londen en Gent.

Tijdens de Internationale Tentoonstelling in Brussel in 1888 en het jaar daarop op de Tentoonstelling van Parijs won de brouwerij telkens een gouden medaille. Daarna wordt het een eredoctoraat in Amsterdam in 1895, daarna in Londen en Gent in 1896.

Vanaf 1898 werd het merk München-Hahnenbräu gelanceerd. De brouwers uit München trokken naar de rechter om een schadevergoeding te eisen. De rechtbank oordeelde dat de naam zonder meer mocht gebruikt worden omdat de herkomst – Koekelberg – duidelijk vermeld was.

Meester-brouwer Max Edelmann stierf op 19 juli 1912. Het gemeentebestuur eerde hem door een straat naar hem te noemen. De Edelmannstraat liep langs de spoorweg. Edelmann was Duitser, na de eerste wereldoorlog werd de straatnaam veranderd in de Wapenstilstandstraat.

Tijdens de eerste wereldoorlog plunderde de Duitse bezetter de brouwerij. Het koper van de tanks werd gesmolten en verwerkt tot wapens en munitie. Na de oorlog werd de brouwerij gemoderniseerd en de productie ging de hoogte in.

In 1927 viert de brouwerij haar veertigste verjaardag met een open deur voor het publiek. Het personeel wordt uitgenodigd op een banket en ontvangt een souvenirmedaille en een biljet van 100 frank.

De brouwerij wordt verbouwd in 1933. Bij de vijftigste verjaardag in 1936 wordt op 17 mei een carnavalsoptocht georganiseerd langs de Leopold II-laan en op het Simonisplein. Een week later is er feest in het Elisabethpark.

Na de tweede wereldoorlog volgt de tijd van fusies en overnames. In 1947 wordt de Brasserie Duvieusart de Nivelles overgenomen en op 1 februari 1954 fuseert la Grande Brasserie de Koekelberg met les Grandes Brasseries d’Ixelles. De nieuwe naam is Brasseries de Koekelberg et d’Ixelles oftewel Ixelberg.

In 1969 wordt het geheel opgeslorpt door SA Anciennes Brasseries Vandenheuvel & Cie – Brasserie Saint-Michel. Een jaar later wordt de Britsegroep Watney hoofdaandeelhouder van Vandenheuvel en stopt de productie in Koekelberg.

Het terrein en de gebouwen worden verkocht aan de vzw Universitaire Faculteiten Sint-Aloysisus (UFSAL) dat de bestemming verandert in een universiteitscampus. In 1991 veranderde UFSAL haar naam in KUB (Katholieke Universiteit Brussel) en in 2007 in HUB (Hogeschool-Universiteit Brussel). De activiteiten in Koekelberg werden stopgezet in 2013.

Tijdens de verbouwingswerken aan de Unescoschool vonden de leerlingen van het Atheneum Koekelberg onderdak in de oude Universiteitsgebouwen.

In 2018 opende campus Comenius de deuren langs de Félix Vande Sandestraat en vanaf nu is er ook een wooncomplex: The Brewery.

Armand, Front Wanderer, arts en burgmeester

Armand Swartenbroeks ziet het levenslicht in Laken op 30 juni 1892. Zijn ouders verhuizen naar Koekelberg. In de Jetselaan 36 baten ze – samen met een oom – een kruidenierswinkel uit. Armand en zijn jongere broer Alexis steken tijdens de schoolvakanties een handje toe en worden op die manier twietoelige Brusseleirs. Tijdens het schooljaar zitten ze allebei op internaat te Namen. Na het middelbaar studeert Armand geneeskunde aan de ULB. Ondertussen voetbalt hij bij de universiteitsploeg.

_{foto: Wikipedia}

In 1911 stapt hij over naar eersteklasser Daring Club de Bruxelles, toen – samen Union St. Gilles – dé voetbalploeg van het land. Daring Club de Bruxelles werd in 1895 door studenten opgericht in Koekelberg, in café Au Tivoli op het huidige Simonisplein. Hun voetbalplein is daar waar vandaag de basiliek staat. In 1900 fusioneert de ploeg met Brussels Football Club tot Daring Bruxelles. Hun nieuwe terrein is aan de Jetsesteenweg. Na nog een fusie met sporting Molenbeek en Skill FC komt de ploeg in eredivsie. Tijdens het seizoen 1911-1912 behaalt de ploeg, samen met Armand, de eerste landstitel.

De eerste wereldoorlog gooit flink wat roet in het eten. Armand wordt opgeroepen voor het leger en doet dienst als toegewijde arts-in-opleiding. Voetbal blijft zijn andere passie. Er ontstaat een legerploeg met internationals die onder de wapens zijn. De ploeg maakt furore tijdens internationale wedstrijden. Albert I zorgt ervoor dat ze echte voetbalschoenen krijgen. Met benefietwedstrijden zamelen ze geld in om het lot van zowel Belgische vluchtelingen als van de piotten aan het front te verlichten. De Front Wanderers zijn een begrip.

_{Armand Swartenbroeks : 2de links}

Na het einde van de eerste wereldoorlog wordt Armand gedemobiliseerd. Hij verhuist naar de Leopold II-laan 285, waar later zijn dokterspraktijk zal komen.

Ondertussen gaat hij verder met voetballen. In augustus 1920 wordt hij in Antwerpen met de nationale ploeg Olympisch kampioen. Zo waren de rode duivels eerste wereldkampioen voetbal ooit.
Een jaar later wordt Daring landskampioen. In 1930 stopt hij met voetbal en concentreert zich op zijn artsenpraktijk, is hij controlearts en werkt hij in het militair hospitaal. Samen met zijn goede vriend – en ploegmaat Oscar Bossaert (patron van de Victoriafabrieken) – is hij actief in de Liberale Partij. In 1939 wordt hij schepen van ‘Instruction Publique’ te Koekelberg. In datzelfde jaar wordt opnieuw onder de wapens geroepen: Capitain médecin de réserve… Na de tiendaagse veldtocht volgt een korte periode als krijgsgevangene. Na zijn vrijlating belandt hij in het verzet.

In 1956 overlijdt zijn vriend Oscar Bossaert. Armand volgt hem op als burgemeester tot in 1970. Hij stierf op 3 oktober 1980.

Marc Hendrickx en Dirk Dobbeleers sloegen de handen in elkaar om het levensverhaal van Armand in een theaterstuk en een boek te gieten. Kevin Le Forain brengt de première oktober in Koekelberg (als COVID19 dat toelaat). Uiteraard in beide landstalen.

Discover Brussels maakt van jou graag een Koekelberg Wanderer en neemt je mee langs interessante plekjes in de gemeente waar iedereen zich thuis voelt. Info: discover.brussels@outlook.com

Het warandepark

Eens maakte dit park deel uit van het geliefkoosde jachtterrein van de Hertogen van Brabant. Later werd er zelfs een oefenterrein aangelegd voor middeleeuwse steekspelen en ten tijde van Keizer Karel werd het een plezierplaats voor hem en zijn hofadel.

In de woelige septemberdagen van 1830 was deze Warande de stille getuige van het strijdtoneel dat uiteindelijk zou leiden tot de onafhankelijkheid van België. Nu is het park voor menig wandelaar en kunstliefhebber uitgegroeid tot een groene oase in het hart van Brussel. Een kennismaking:

De voorgeschiedenis

Omstreeks 979 van onze jaartelling bouwde Karel van Neder-Lotharingen (953-992) op een eilandje in de Zenne zijn castrum en een kapel gewijd aan de heilige Gorik. Al snel vestigden zich in de omgeving handelaars en ambachtslui en vormden zo een kleine nederzetting. Deze zou later uitgroeien tot de stad Brussel, hoofdstad van Europa. Maar laten we niet vooruitlopen. Reeds in de elfde eeuw vormde een heuvelachtig en bosrijk terrein in de bovenstad het jachtgebied van deze Franse dynastie.

Met de komst van de Hertogen van Brabant veranderde echter heel wat. Een eerdere vesting uit de elfde eeuw op de Coudenberg werd door hertog Jan III (ca. 1300-1355) tot een heus kasteel verbouwd. Het aanpalend jachtgebied, het latere Warandepark, nam daardoor in belang toe. Het jachtdomein werd in de vijftiende eeuw onder de Bourgondische hertog Filips de Goede (1396-1467) en later door Keizer Karel (1500-1558) nog verder uitgebreid. In de daaropvolgende jaren werd de Warande dan ook voor hen en de hofadel een echt plezieroord.

Medio zestiende eeuw vond er een belangrijke historische gebeurtenis plaats. In 1555 vertrok Keizer Karel uit één van de paviljoenen in de Warande per stoet naar de Aula Magna in het paleis op de Coudenberg. Daar deed hij als Keizer van het Heilig Roomse Rijk afstand van zijn troon ten gunste van zijn zoon Filips II (1527-1598).

Met de Vrede van Utrecht in 1713 kwamen onze gewesten onder het bewind van de Oostenrijkse Habsburgers. Amper twee decennia later, in 1731, vernielde een reusachtige brand het kasteel op de Coudenberg. Ook een groot deel van de Warande viel toen ten prooi aan de vlammen. Bij gebrek aan financiële middelen werd het paleis nooit heropgebouwd. Ook het vroegere jachtgebied bleef er jarenlang verwaarloosd bij liggen.

De heraanleg

In 1776 werd onder impuls van keizerin Maria-Theresia (1717-1780) besloten om van het voormalig hertogelijk jachtgebied een park te maken. De regering zou instaan voor de herbeplanting en een derde van de gronden afstaan aan de stad Brussel. In ruil hiervoor diende de stad het terrein te nivelleren en omsluitende straten aan te leggen. Voor het ontwerp van het toekomstige park werd een beroep gedaan op de Oostenrijker Joachim Zinner (1742-1814) en de Franse architect Barnabe Guimard (1731-1805). Zich inspirerend op de symboliek van de vrijmetselarij voorzag het plan in een cirkelvormig bekken van waaruit een centrale laan met twee diagonale dreven zou vertrekken. De uitvoering ervan verliep echter niet zonder moeilijkheden. Zo waren bijvoorbeeld de nivelleringswerken dermate omvangrijk dat alle inwoners van de stad verplicht werden om hun afval als stortmateriaal naar de bouwplaats te brengen.

Het uiteindelijk resultaat was een rechthoekig park van dertien hectare groot. Oorspronkelijk voorzag het ontwerp eveneens in het plaatsen van monumentale toeganspoorten en dito omheiningen. Wegens geldgebrek vond de bouw daarvan slechts gedeeltelijk plaats. Pas medio negentiende eeuw werd door de Belgische architect Tilman-François Suys (1783-1861) een eerder sobere omheining verder rondom het park geplaatst.

De onafhankelijkheidsstrijd

Brussel, 25 augustus 1830. In de Muntschouwburg wordt de door de Franse toondichter Daniël Auber (1782-1871) gecomponeerde opera “De stomme van Portici” opgevoerd. Toen de tenor Lafeuillade en de bariton Cassel het lied“Amour sacré de la patrie” begonnen te zingen, raakten de gemoederen van de toeschouwers dermate verhit dat heel snel overal spontane rellen uitbraken tegen het beleid van de Nederlandse koning Willem I (1772-1843).

Na de nederlaag van Napoleon in 1815 hadden de grote mogendheden met het Congres van Wenen immers besloten om definitief een staatkundige herordening van Europa uit te tekenen. Groot-Brittannië dat op het vasteland een machtsevenwicht nastreefde, wist grootmachten zoals Rusland, Pruisen en Oostenrijk te overtuigen om de Zuidelijke Nederlanden aan te hechten bij de Verenigde Provinciën om zo een halt toe te roepen aan eventuele verdere territoriale verzuchtingen van de Duitse Statenbond en Frankrijk.

Beide landsdelen hadden sinds hun scheiding in de zestiende eeuw echter op cultureel, taalkundig en religieus gebied nog weinig gemeenschappelijke raakvlakken. Hoewel Willem I het eigenlijk helemaal niet zo slecht voorhad met de Zuidelijke Nederlanden, ontpopte hij zich als een absoluut monarch en verlicht despoot. Daardoor nam de weerstand tegen zijn autoritair beleid zienderogen toe. Op 25 augustus 1830 groeiden de rellen naar aanleiding van Auber’s opera dan ook uit tot een heuse revolte. Nadat besprekingen en onderhandelingen op niets waren uitgelopen besloot Willem I tot een gewapend ingrijpen. Op 23 september rukte een Nederlands leger van zowat 12.000 man onder leiding van diens zoon, Prins Frederik (1797-1881) op naar Brussel. Na vier volle dagen van hevige stadsgevechten, voornamelijk rond en in het Warandepark blies het Nederlandse leger de aftocht. Reeds enkele dagen later, op 4 oktober, riep het ‘Voorlopig Bewind’  de onafhankelijkheid van België uit.

Sculpturen en mondain parkleven

Na de eigenlijke heraanleg van het park werd resoluut gekozen om verscheidene sculpturen als opsmuk in de plantsoenen te plaatsen. Heel wat van deze beelden waren na de dood van Karel van Lorreinen (1712-1780) afkomstig uit de tuin van diens kasteel in Tervuren.

Maar ook nieuwere kunstwerken werden aangevoerd. Eén van de opmerkelijkste beeldhouwwerken is van Jean-Baptiste Van der Haegen (1688-1739). Het stelt Leda voor, de dochter van de Spartaanse koning Tyndareos die, naar een verhaal uit de Griekse mythologie, verleid werd door de oppergod Zeus. Een ander sculptuur door François-Joseph Janssens (1744-1816) beeldt Apollo uit. Naast enkele beeldengroepen, onder meer van de Brusselse beeldhouwer Gilles-Lambert Godecharle (1750-1850), staan er in totaal een zestigtal beelden.

Ook de volgende decennia gingen de verfraaiingswerken aan het park onverdroten verder. In 1841, wordt er door de Nederlandse architect Jan-Pieter Cluysenaer (1811-1880) een elegante muziekkiosk gebouwd waar fanfares en orkesten hun concerten konden geven. Voorafgaandelijk, op het einde van de achttiende eeuw was al naar een ontwerp van architect Louis Montoyer (1749-1811) een parktheater opgericht. Dit diende niet alleen als schouwburg, maar ook als feestzaal en letterkundig kabinet. In 1913 werd het oorspronkelijk complex door de Brusselse architect François Malfan (1872-1955) verbouwd tot een heuse amusementplaats. De Eerste Wereldoorlog gooide echter roet in het eten en nadien kwamen de gloriedagen van weleer niet meer terug.

Vandaag vormt het Warandepark niet enkel het kader voor openluchtevenementen en het jaarlijkse volksvermaak ter gelegenheid van de nationale feestdag, maar is het tevens een plaats bij uitstek voor wandelaars en bewonderaars van beelden en sculpturen. Daarenboven maken de nabij gelegen musea aan het Paleizenplein (Het “Paleis voor Schone Kunsten”, het “BELvue museum” en de “Archeologische site van de Coudenberg”) een bezoek aan deze historische plek meer dan waard.

Bron: Rudi Schrever op historiek.net

Steden in oorlog, 1914-1918

Zaterdag 19 september 1914 schreef de Brusselse schrijver Paul Max zijn impressies van de dag neer in zijn dagboek “De dagen volgen elkaar op en niets komt de eentonigheid van deze oorlogsperiode verstoren. Wij weten niet meer wat er gebeurt, wij zitten opgesloten en de dagen lijken eindeloos. Vandaag lijkt op gisteren en morgen is er niets om naar uit te kijken. Men kan het leven daarom maar best als een primitieveling ondergaan, er niet over nadenken en proberen om niet te piekeren. De Oostenrijkers zijn aangekomen en wij ontmoeten ze in de stad. Zij worden vergezeld door de Duitsers die hen rondleiden op het eigendom. Er lijkt geen einde te komen aan de regen, die de zwaarmoedigheid versterkt die zich langzaam meester van ons maakt. Morgen zal het één maand geleden zijn dat de Duitsers Brussel binnenvielen. Binnen enkele dagen zal het twee maanden oorlog zijn en het einde van de bezetting en de vijandigheden is nog lang niet in zicht.”

De Musea en het Archief van de Stad Brussel willen de ervaring van de Belgische hoofdstad in 1914-1918 terugplaatsen in de oorlogscontext waarin de Europese grootmachten toen verkeerden en hebben ervoor gekozen om de tentoonstelling14-18 Brussel tikt Duits – die wordt georganiseerd in het kader van de herdenking van de honderdste verjaardag van de Eerste Wereldoorlog (Museum van de Stad Brussel, van 21 augustus 2014 tot 3 mei 2015) – op te bouwen vanuit het perspectief van een vergelijkende geschiedenis met de situatie in de Duitse steden toen. De tentoonstelling die wordt gerealiseerd met de steun van het Deutsches historisches Museum van Berlijn en het Staatsarchiv Hamburg, schetst de materiële en emotionele geschiedenis van de burgers uit de achterhoede tijdens het vier jaar durende conflict in Brussel en Duitsland. Naast de levensomstandigheden in deze mœilijke tijden, de gevoelens en de taken van de mannen en vrouwen aan weerskanten van de grens, belicht ze ook de “oorlogsculturen”, die de historici Antoine Prost en Jay Winter definiëren als. Door het dagelijkse leven van de Berlijners of de Hamburgers te vergelijken met dat van de Brusselaars, wordt de vijand niet enkel beperkt tot de bezetter en kan het voorbeeld van twee maatschappijen in oorlog worden aangewend om een licht te werpen op bepaalde kenmerken van dit conflict waarin het neutrale België tegen wil en dank werd meegesleept. Een bezette stad en vrije steden, de tentoonstelling biedt zodoende een vergelijking tussen twee situaties van “steden in oorlog”.

Vijftig maanden lang proberen de Brusselaars te overleven en stand te houden tegen een regime van onderdrukkende bezetting. Hun lijden is des te groter aangezien de economische verlamming hun bestaan onzeker maakt. Vanaf eind augustus 1914 is de schaarste alom voelbaar. Er wordt een grootschalig netwerk van privé-initiatieven opgericht om de dagelijkse problemen het hoofd te kunnen bieden. De gemeentelijke instanties trachten om de bevolking te beschermen tegen de bezetter en werken samen met het Nationaal Hulp- en Voedselcomité om het voedsel, de steenkool en de kleding te verdelen die zijn ingezameld dankzij een grootschalige internationale solidariteitsbeweging in de neutrale landen, waaronder de Verenigde Staten.

Brussel leeft volgens de Duitse tijd – die afhankelijk van het seizoen één of twee uur voorloopt op de Belgische – en het ritme van de dagen wordt bepaald door de talloze bevelen van de bezetter die de vrijheid van de bewoners steeds meer inperkt. Duitsland eist alles op wat het nodig heeft om zijn oorlogsindustrie te ondersteunen. De dagelijkse beleving van de bezetting is een traumatiserende ervaring die bestaat uit ontberingen en soms hinderlijke administratieve maatregelen. Elke uiting van patriottisme is verboden. Ook al leeft er een geest van verzet bij de meeste burgers, toch is niet elke Brusselaar een actieve patriot. Naast de onverschilligen is er ook een kleine minderheid van de bevolking die zich aanpast aan de Duitse aanwezigheid en er zelfs voordeel uit haalt. De “activisten” en aanhangers van de Flamenpolitik van de Duitsers en de “profiteurs” die zich weten te verrijken dankzij de schaarste, worden ervan beschuldigd de nationale eenheid te verraden. Daarnaast worden enkele vrouwen ervan beschuldigd relaties met de vijand te hebben.

• Brussel tikt Duits

 

• De Brusselse scholieren tijdens de Eerste Wereldoorlog

 

• “Zich onthouden en standhouden” : Geestelijken en parochianen van het Brussels gewest in de storm van de Grote Oorlog

 

• Rouw, aandenken en folklore: Wanneer Manneken Pis de soldaten van de Grote Oorlog herdenkt

 

Sourced through Scoop.it from: www.bruxelles.be

See on Scoop.it – Discover Brussels – Brussel ontdekken – Découvrez Bruxelles

Begraafplaats van Brussel

De begraafplaats van Brussel is een begraafplaats van de Belgische hoofdstad Brussel. De begraafplaats ligt op het grondgebied van de gemeente Evere in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Het is de belangrijkste begraafplaats van Brussel en is met een oppervlakte van ongeveer 38 ha de meest uitgestrekte van het hoofdstedelijk gewest.

Volgens een decreet van keizer Jozef II uit 1784 moesten begraafplaatsen binnen de stad worden opgeheven en de parochies in Brussel richtten samen drie begraafplaatsen in net buiten de stadspoorten, namelijk in Sint-Joost-ten-Node, in Sint-Gillis en in Sint-Jans-Molenbeek. Door de groeiende bevolking werden deze begraafplaatsen in de loop van de 19e eeuw al te klein en door de expansie van de stad was uitbreiding van de begraafplaatsen niet mogelijk. In 1874 besliste de stad een eerste terrein van 30 ha aan te kopen in Evere, zo’n vijf kilometer ten noordoosten van het stadscentrum. De begraafplaats werd in 1877 geopend doorJules Anspach.

De begraafplaats werd aangelegd door de stadsarchitect Victor Jamaer en landschapsarchitect Louis Fuchs in een Engelse landschapsstijl. Het geheel werd aangelegd als een uitgestrekt park met brede lanen en grote ronde punten. Twee paviljoenen flankeren de ingang. In tegenstelling tot het veeleer katholieke kerkhof van Laken met zijn neogotische monumenten, werd dit een eerder vrijzinnige begraafplaats, met grafmonumenten in verschillende stijlen. Honderden graven uit de oude begraafplaatsen werden naar hier overgebracht.

De begraafplaats telt verschillende militaire en burgerlijke herdenkingsmonumenten, zoals een herdenkingsmonument voor de slachtoffers van de brand in de Innovation in 1967.

Op de begraafplaats van Brussel rusten meer dan 1.100 Duitse gesneuvelde militaire uit de Eerste Wereldoorlog. Op het Duitse perk staat een tempel die in 1917 door professor Wilhelm Kreis werd ontworpen. Er liggen ook meer dan 500 Belgische militairen die in beide wereldoorlogen sneuvelden. De begraafplaats telt ook een CWGC-perk (Brussels Town Cemetery) met Britse gesneuvelden. Iets meer dan 50 van hen sneuvelden in de Eerste Wereldoorlog, een 600-tal in de Tweede Wereldoorlog.

Naast deze graven bevinden zich op de begraafplaats nog verschillende oorlogsherdenkingstekens, waaronder:

– het monument voor de strijders van de Belgische Revolutie in 1830

– het Engels monument voor de Slag bij Waterloo, een werk van Jacques van Lalaing

– een Frans monument voor de soldaten van de Frans-Duitse Oorlog van 1870

– een Duits monument voor de soldaten van de Frans-Duitse Oorlog van 1870

– een Belgische militaire erepoort voor de Eerste Wereldoorlog

– een Duitse militaire erepoort voor de Eerste Wereldoorlog

– verschillende herdenkingsmonumenten voor de Tweede Wereldoorlog

De gehele begraafplaats werd in 1997 als landschap beschermd. Tegelijk werd ook een serie van zeven graven beschermd als monument, namelijk dat van D.J.S.S. Overman (1869), Van Sirtama-Van Grovestins (1878), John Rombert en Christine (1779), een grafsteen van het Cellebroedersklooster, Pierre Cordemans (1904), Pierre Dustin (1896) en de familie Lombaer. Afzonderlijk werd ook het grafmonument van de schilder Jacques-Louis David beschermd. Ten slotte werd ook nog een reeks van 30 graven beschermd, meer bepaald graven ontworpen door bekende architecten, of waar architecten begraven liggen.

Bekende personen:

– Jules Anspach (1829-1879), burgemeester van Brussel

– Charles de Brouckère (1796-1860), burgemeester van Brussel

– Charles Buls (1837-1914), burgemeester van Brussel

– François-Antoine Curtet (1763-1830), medicus

– Jacques Louis David (1748-1825), Frans schilder

– César De Paepe (1842-1890), medicus, socioloog en politicus

– Raymond Goethals (1921-2004), voetbaltrainer

– Charles Janssen (1851-1918), commandeur van de Orde van Leopold, advocaat en politicus

– Adolphe Max (1869-1939), burgemeester van Brussel

– Lambert Adolphe Jacques Quételet (1796-1874), wiskundige, astronoom, statisticus en socioloog

– Louis Scutenaire (1905-1987), dichter, en zijn vrouw Irène Hamoir (1906-1994), romancière

– François Van Campenhout (1779-1848), componist van de Brabançonne

– Paul Vanden Boeynants (1919-2001), eerste minister

– Henri van Dievoet (1869- 1931), architect

– Jules van Dievoet, jurist en advocaat

– Pierre-Théodore Verhaegen (1796-1882), stichter van de Université libre de Bruxelles

– Jean Volders (1855-1896), journalist en politicus

(Bron: Wikipedia)

Sourced through Scoop.it from: www.brusselnieuws.be

See on Scoop.it – Discover Brussels – Brussel ontdekken – Découvrez Bruxelles

De Markten – Voormalige zetel van de Cristalleries du Val Saint-Lambert

In dit complex, dat vandaag het Nederlandstalige gemeenschapscentrum De Markten huisvest, was tot 1965 de zetel van de Cristalleries du Val Saint-Lambert gevestigd. Deze onderneming genoot vóór de Eerste Wereldoorlog een internationale reputatie en had een verkoopkantoor in New York en agenten in de hele wereld! 

 

De gevel in Beaux-Artsstijl die twee cartouches met de inscriptie ‘Val Saint-Lambert’ bewaard heeft, werd tussen 1911 en 1914 ontworpen door architect Oscar Francotte. Het trappenhuis met zijn mozaïekvloer getuigt van deze glorierijke tijd net als de schitterende Spiegelzaal die de hele eerste verdieping beslaat. Deze zaal in neo-Lodewijk XVI-stijl combineert op geslaagde wijze stucwerk, gesculpteerde lambriseringen en geslepen spiegels. Hier werden tussen 1914 en 1965 de kristallen voorwerpen van de beroemde fabriek uitgestald waarvan de schitteringen eindeloos in de spiegels weerkaatst werden.  Achteraan bevindt zich de stapelruimte die uit 1854 dateert. Deze heeft nog zijn industrieel karakter behouden met zijn dragende structuur van gietijzeren balken en kolommen, de bakstenen gewelven en de dragende buitengevels in metselwerk. Bijzonder is dat deze een voorbeeld is van de zogenaamde fireproof mill construction, een standaard brandwerende bouwtechniek, die in Engeland ontwikkeld werd en vanaf 1830 toegepast.

Sourced through Scoop.it from: visitbrussels.be

See on Scoop.it – Discover Brussels – Brussel ontdekken – Découvrez Bruxelles

20ste eeuw

Nadat reeds wereldtentoonstellingen hadden plaatsgevonden in het Jubelpark in 1888 en 1897, was Brussel nogmaals het toneel van een expositie in 1910 op de Solbosch. Een jaar voordien hadden er al andere veranderingen plaatsgevonden: Albert I volgde Leopold II op en Adolphe Max werd de nieuwe burgemeester van de stad. Tijdens de Eerste Wereldoorlog wordt Brussel door de Duitsers bezet en Adolphe Max wordt krijgsgevangene in Duitsland. Tijdens de oorlog krijgt het Vlaams activisme meer en meer succes als reactie tegen de steeds verder doorgedreven verfransing van Brussel. Na de oorlog komt, vooral vanuit de Franstalige pers een lastercampagne op gang tegen alles wat Vlaams en Nederlandstalig is. 

Na de oorlog wordt Brussel meer en meer het administratieve en financiële centrum van België. De bevolking groeit nog verder en het stadsterritorium wordt groter. Zo worden Haren, Laken en Neder-Over-Heembeek door Brussel aangehecht en worden Sint-Pieters-Woluwe en Sint-Stevens-Woluwe bij de agglomeratie gevoegd. 

In 1935 vond de eerste grote wereldtentoonstelling plaats op de Heizel die hiervoor helemaal werd heraangelegd. Ongeveer 20 miljoen mensen bezochten de 182 gebouwen en 25 landen namen deel aan deze expositie. Na 1935 bleven enkel de grote paleizen over die nu nog gebruikt worden voor de handelsbeurzen van Brussel. 

In 1935 werden de werkzaamheden aan de Noord-Zuidverbinding aangevat. Hierdoor werden het Noordstation en het Zuidstation met elkaar verbonden via het ondergrondse Centraal Station. Deze werken waren echter wel het startsein voor de steeds sneller wordende afbraak van grote delen van het oude Brussel. Zo wordt de prachtige buurt rond de Congreskolom helemaal afgebroken en vervangen door een woestijn van beton. 

Tijdens de tweede wereldoorlog was Brussel, zoals de rest van België, militair bezet door de Nazi-troepen. Tijdens de oorlog floreert de zwarte markt. Een andere vorm van verzet mag zeker niet vergeten worden: tijdens de jodenvervolging worden heel wat Joodse families opgevangen en voor de bezetter verstopt. In September 1944 worden de geallieerde troepen als bevrijders onthaald in de stad. 

De stad ondergaat in de jaren 50 nog grotere veranderingen dan in de jaren 30. Ter voorbereiding van de Expo 58 worden de lanen van de kleine ring van tunnels voorzien om het verkeer voor de wereldtentoonstelling vlotter te laten verlopen. Prachtige lanen zoals de Leopold II laan en de Louizalaan verworden tot stadsautowegen. De Expo 58 was een groot succes. Er waren 46 deelnemende landen en 3,5 miljoen mensen bezochten Brussel. De architectuur van de gebouwen en paviljoenen weerspiegelde ook prachtig de na-oorlogse modernistische geest. Het belangrijkste monument van deze tentoonstelling, het Atomium van architect André Waterkeyn, wordt nu nog altijd door talloze toeristen bezocht. 

Met de komst van de Europese Gemeenschap naar Brussel steeg de belangstelling van projectontwikkelaars en speculanten voor de stad aan de Zenne. Het aloude stadsweefsel werd vanaf de jaren 60 meer en meer verminkt en verwaarloosd. De ontvolking die hiervan het gevolg was, werd slechts gedeeltelijk tenietgedaan door de grote toevloed van Zuid-Europese en Noord-Afrikaanse immigranten en de vele buitenlandse ambtenaren die zich in Brussel vestigden. 

Ook op bestuurlijk vlak onderging Brussel veranderingen. De vroegere buitengemeenten van Brussel werden hoe langer hoe meer deel van een groter geheel. Nadat het Brussels gebied eerst een ‘agglomeratie’ werd, ontstond in 1988 het Brussels Hoofdstedelijk Gewest met zijn eigen parlement en regering. 

Sourced through Scoop.it from: www.digitaalbrussel.be

See on Scoop.it – Discover Brussels – Brussel ontdekken – Découvrez Bruxelles

Basiliek van Koekelberg

De Basiliek van het Heilig Hart in Koekelberg is een meesterwerk van Art Deco, en behoort tot het UNESCO Werelderfgoed. 

 

 

Vanaf de eerste ontwerpen, daterend uit het einde van de 19e eeuw, tot de uiteindelijke voltooiing van het monument schuift bijna een hele eeuw voorbij.  

Het gebouw dat nu te bewonderen is getuigt van een eigentijdse kunstexpressie, gestroomlijnd door de toenmalige geestesstructuren, met de wens om zoals in de Renaissance de eeuwige schoonheid te benaderen. 

Het was de droom van onze eerste vorsten de hoogvlakte van Koekelberg, eertijds onbewoond, om te bouwen tot een “Koninklijke Wijk”. Op het einde van de regering van Leopold I vindt men reeds schetsen en plannen voor de aanleg.

 

Iets voor 1880 wilde Leopold II dit deel van Brussel urbaniseren naar het model van de “Sorbonne-Wijk” in Parijs. De kroon op het werk zou een Pantheon zijn ter ere van de Groten van het land en wellicht bestemd als begraafplaats voor Nationale Glorie.

 

 

 Hierin weinig gesteund geeft de Vorst het ontwerp op, maar met het oog op de 75ste verjaardag van de onafhankelijkheid van het land overweegt hij de oprichting van een nationaal heiligdom gewijd aan het Heilig Hart, dat de vergelijking met de “Basilique du Sacré Cœur” van Montmartre kan doorstaan. Door Parijs gefascineerd wil de koning te Koekelberg een kerk laten bouwen te midden van een werkelijke “ster” van lanen met een eigen “Champs-Elysées” die naar de hoofdstad leidt. Over hem schrijft E. Carton de Wiart in zijn boek Léopold II, Souvenirs des dernières années (1901 – 1914): “De berg van het Gerecht is er, ginder in Koekelberg moet de berg van de Goede God komen en hier de Kunstberg.” Naast het Justitiepaleis van Poelaert zag Koning Leopold II nog twee andere stedenbouwkundige bakens in de stad. 

Op 12 oktober 1905 legt Koning Leopold II de eerste steen van dit gebouw. Het eerste ontwerp van architect Langerock (1903) voorzag een pralerige tempel in gotische stijl van het Franse type uit de Xlllde eeuw. 

Toen de eerste wereldoorlog uitbrak waren slechts de grondwerken beëindigd. In zijn kerstboodschap van 1914 gaf Kardinaal Mercier de kerk een nieuwe betekenis: “Zodra ons land opnieuw vrede kent, zullen wij het puin heropbouwen en hopen we als bekroning van deze wederopbouw op het hoogste punt van de hoofdstad een Nationale Basiliek van het Heilig Hart op te richten”. 

Op 29 juni 1919 werd deze belofte tijdens een plechtigheid op de hoogvlakte van Koekelberg door Koning Albert I, de autoriteiten van het land en een talrijke menigte onderschreven. Van uitvoering volgens het project Langerock was, gezien de financiële toestand van de schatkist, geen sprake meer. 

 

Albert Van huffel, een Gentenaar, werd aangesteld om een nieuw ontwerp te tekenen. Een verkleind model op schaal 1/40ste werd in 1925 op de tentoonstelling van decoratieve kunsten in Parijs tentoongesteld. Van huffel won met deze maquette de eerste prijs. Sedertdien groeide dit monument langzamerhand dankzij de zorgen van zijn promotor en, na zijn dood op 16 maart 1935, van zijn medewerker, de ingenieur-architect Paul Rome (┼ 7 juni 1989).

 

 

De aanpassing en de uitbreiding van de bestaande funderingen werden in januari 1926 aangevat. De aannemers begonnen de werkzaamheden in 1930 met de oprichting van de apsis, die in mei 1935 werd ingewijd en voor de cultus opengesteld. De basis van de koepel stond klaar toen in 1940 de tweede wereldoorlog uitbrak en de werken werden stopgezet. Deze werden in september 1944 hervat en de grote beuk werd in 1951 afgewerkt.

 

Er ontbrak niets essentieels toen Kardinaal Van Roey op 13 en 14 oktober 1951 de grote plechtigheden voorzat voor de inwijding van de kerk. Op 28 januari 1952 verleende  Paus Pius XII  de kerk de titel “Minor Basiliek”. 

 

De werken aan de twee torens werden in 1953 beëindigd. De zuidelijke zijbeuk werd in 1958 opengesteld en de noordelijke in 1962.  

 

De grote koepel was klaar in 1969 en op 11 november 1970 bekroonde de plechtigheid van het 25-jarig bisschopsjubileum van Kardinaal Suenens de volledige afwerking van de Basiliek.

Sourced through Scoop.it from: www.basilicakoekelberg.be

See on Scoop.it – Discover Brussels – Brussel ontdekken – Découvrez Bruxelles